Bilişsel Çelişki (Cognitive Dissonance) Nedir?

Bilişsel çelişki, bir bireyin birbiriyle tutarsız iki veya daha fazla düşünceye, inanca, değere sahip olduğunda veya davranışlarının inançlarıyla çeliştiğinde yaşadığı zihinsel rahatsızlık veya gerilim durumudur. Bu teori, psikolog Leon Festinger tarafından geliştirilmiştir.

Örneğin, sigaranın sağlığa zararlı olduğunu bilen (inanç) bir kişinin sigara içmeye devam etmesi (davranış) bilişsel çelişki yaratır. Bu rahatsız edici gerilimden kurtulmak için, birey genellikle farkında olmadan çeşitli zihinsel stratejilere başvurur: 1. Davranışı Değiştirme: Sigarayı bırakmak (en zor olanıdır). 2. Çelişkili Düşünceyi Değiştirme: "Sigaranın o kadar da zararlı olduğuna dair kanıtlar abartılıyor" diyerek inancını değiştirmek. 3. Yeni Düşünceler Ekleme: "Sigara stresi azaltmama yardımcı oluyor, bu da sağlığım için iyi" gibi yeni ve dengeleyici bir düşünce eklemek. 4. Önemi Azaltma: "Herkes bir gün ölecek, en azından keyif aldığım bir şeyi yaparak öleyim" diyerek çelişkinin önemini küçümsemek. Bu mekanizma, insanların kendi davranışlarını ve inançlarını rasyonelleştirme eğilimini açıklar.

Kelimeler: bilişsel çelişki, cognitive dissonance, psikoloji, sosyal psikoloji, leon festinger, tutarlılık

İlgini Çekebilir

Neden Uykumuz Gelir?

Uykumuzun gelmesi, iki ana biyolojik sürecin etkileşimiyle kontrol edilir: "Sirkadiyen Ritim" (Süreç C) ve "Uyku Basıncı" (Süreç S).1. Sirkadiyen Riti

Görüntüle
Kanada'daki Benekli Göl'ün (Spotted Lake) Sırrı Nedir?

Kanada'nın Britanya Kolumbiyası'nda bulunan Benekli Göl (Spotted Lake), özellikle yaz aylarında ortaya çıkan sıra dışı görünümüyle ünlüdür. Bu göl, so

Görüntüle
Akustik Gitar Sesi Nasıl Üretir ve Güçlendirir?

Akustik gitar, tellerin titreşimini, ahşap gövdesi aracılığıyla güçlendirerek ve zenginleştirerek ses üreten bir telli çalgıdır. Sesin oluşumu ve nite

Görüntüle
Bazı Gezegenlerin Neden Halkaları Vardır?

Güneş Sistemi'mizdeki gaz devleri olan Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'ün halkaları vardır. Bu halkalar, katı ve tek bir yapıdan ziyade, gezegenin y

Görüntüle
Menekşe hangi ortamda daha iyi yetişir?

Menekşeler dolaylı ışık alan, nemli ama aşırı sulanmayan ortamları sever.

Görüntüle
Fizikte "Kuantum Dolanıklık" (Quantum Entanglement) Nedir?

Kuantum dolanıklık, iki veya daha fazla kuantum parçacığının (foton veya elektron gibi), aralarındaki mesafe ne kadar uzak olursa olsun, birbirine giz

Görüntüle
Antik Dünyanın En Büyük Metropollerinden: Efes Antik Kenti

Efes Antik Kenti, günümüz İzmir'inin Selçuk ilçesi sınırları içinde yer alan ve antik dönemin en önemli Yunan ve Roma şehirlerinden biridir. Tarihi MÖ

Görüntüle
Evde Pratik ve Lezzetli Makarna Sosları

Makarna, hızlı ve doyurucu bir ana yemek olsa da, lezzetli bir sosla bambaşka bir seviyeye taşınır. Evde kolayca hazırlayabileceğiniz pratik soslar, m

Görüntüle
Fotoğrafçılığa Başlangıç: Temel Çekim Teknikleri Nelerdir?

Cep telefonu veya yeni bir kamera ile fotoğrafçılığa başlamak istiyor ancak nereden başlayacağınızı bilemiyor musunuz? Bu rehberde, temel çekim teknik

Görüntüle
Bakterilerde "Yetersayı Algılaması" (Quorum Sensing) Nedir?

Yetersayı algılaması (Quorum Sensing), bakteri gibi tek hücreli organizmaların, bir araya gelerek kolektif davranışlar sergilemek için kullandıkları b

Görüntüle