Felsefede "Determinizm" ve "Özgür İrade" Tartışması Nedir?

Determinizm ve özgür irade tartışması, felsefenin en eski ve en temel sorunlarından biridir ve insan eylemlerinin kökenini sorgular: "Davranışlarımız önceden belirlenmiş midir, yoksa seçimlerimizde gerçekten özgür müyüz?"

Determinizm, evrendeki her olayın, kendisinden önceki nedenler tarafından zorunlu olarak belirlendiğini savunan görüştür. Bu bakış açısına göre, evrenin başlangıç koşulları ve doğa yasaları biliniyorsa, gelecekteki her olay teorik olarak tahmin edilebilir. Bu mantık insan eylemlerine uygulandığında, yaptığımız her seçimin aslında genlerimiz, geçmiş deneyimlerimiz, çevresel koşullar ve beyindeki nörokimyasal süreçlerin kaçınılmaz bir sonucu olduğu anlamına gelir. Bu görüşte, "özgür irade" bir yanılsamadır.

Özgür İrade (Liberalizm) ise, determinizmin tersine, insanların dışsal nedenler veya içsel dürtüler tarafından tamamen belirlenmediğini, birden fazla olası eylem arasında bilinçli ve rasyonel bir seçim yapma yeteneğine sahip olduğunu savunur. Bu görüşe göre, insanlar eylemlerinden ahlaki olarak sorumludur, çünkü farklı bir seçim yapma gücüne sahiptirler. Bu iki zıt görüşü uzlaştırmaya çalışan "Bağdaşırcılık" (Compatibilism) gibi ara görüşler de bulunmaktadır.

Kelimeler: determinizm, özgür irade, felsefe, metafizik, ahlak felsefesi, kader

İlgini Çekebilir

Sahanın Satranç Oyunu: Ünlü Futbol Taktikleri (4-4-2, Tiki-Taka, Gegenpressing)

Futbol, sadece bireysel yeteneklere değil, aynı zamanda takımların sahaya nasıl yayıldığını ve oyunun farklı anlarında nasıl davrandığını belirleyen k

Görüntüle
Bir Çiçeğin Yaprakları Neden Farklı Renklerde Olabilir (Yeşil Dışındakiler)?

Çiçeklerin taç yapraklarındaki o canlı ve çeşitli renkler, bitkinin polen taşıyıcılarını (polinatörleri) çekmek için geliştirdiği bir adaptasyondur. B

Görüntüle
Mars'ta Bir Gün ve Bir Yıl Ne Kadardır?

Mars'ta zamanın akışı, Dünya'dan hem benzer hem de farklı yönlere sahiptir. Bir Mars günü, Dünya gününe oldukça yakınken, bir Mars yılı Dünya yılından

Görüntüle
Kurbağalama Yüzme Nedir?

Kurbağalama, dört ana yüzme stilinin en eskisi ve en yavaşı olarak kabul edilen, tüm hareketlerin simetrik olduğu bir yüzme tekniğidir. Yarışma stille

Görüntüle
Bir Uğur Böceğinin Üzerindeki Benekler Ne İşe Yarar?

Uğur böceklerinin (Coccinellidae familyası) parlak renkleri ve üzerlerindeki siyah benekler, aslında potansiyel avcılara karşı bir uyarı sinyalidir. B

Görüntüle
Bir kalp ömrü boyunca kaç kez atar?

Ortalama bir insan kalbi, yaşam süresi boyunca yaklaşık 2,5 milyar kez atar.Bu sayıya, günde ortalama 100 bin atım üzerinden ulaşılır.

Görüntüle
Develer hörgüçlerinde su mu taşır?

Yaygın bir yanılgının aksine develer hörgüçlerinde su değil yağ depolar. Bu yağ, gerektiğinde enerjiye dönüşür ve vücutta su üretimine de yardımcı olu

Görüntüle
Bir Çiçeğin Nektarı Nedir ve Ne İşe Yarar?

Nektar, çiçekli bitkilerin "nektaryum" adı verilen özel bezlerinden salgılanan, şeker açısından zengin (başlıca sakaroz, glukoz ve fruktoz) tatlı bir

Görüntüle
Sinek Nedir?

Sinek, Diptera (çift kanatlılar) takımına ait, dünya üzerinde 150.000'den fazla türü bulunan, en yaygın ve en çeşitli böcek gruplarından biridir. En b

Görüntüle
Doğadaki Taklitçilik (Mimesis ve Mimikri) Nedir?

Taklitçilik, bir canlının hayatta kalma şansını artırmak için başka bir nesneye veya canlıya benzeyecek şekilde evrimleşmesidir. Genellikle avcılardan

Görüntüle