Fizikte "Fonon" (Phonon) Kavramı Nedir?

Fonon, tıpkı fotonun ışığın kuantumu (en küçük birimi) olması gibi, bir kristal örgüdeki atomların kolektif titreşim enerjisinin kuantumudur. Yani, katı bir cisimdeki "sesin" veya "ısıl titreşimin" en küçük enerji paketi olarak düşünülebilir.

Katı bir cismin içindeki atomlar, kimyasal bağlarla birbirine bağlı, düzenli bir örgü yapısı içinde yer alır. Bu atomlar, termal enerji nedeniyle sürekli olarak titreşirler. Tek bir atomun hareketi, bağlar aracılığıyla komşu atomları da etkiler ve bu titreşim, bir dalga gibi örgü boyunca yayılır. Kuantum mekaniğine göre, bu titreşim dalgalarının enerjisi de kesikli paketler (kuantalar) halinde bulunur. İşte bu enerji paketine "fonon" denir. Fononlar, gerçek bir parçacık değildir; bir "yarı-parçacık" (quasiparticle) olarak kabul edilirler. Yani, bir sistemin kolektif bir uyarılmasını tanımlamak için kullanılan, parçacık benzeri özelliklere sahip bir kavramdır. Fononlar, bir malzemenin termal iletkenlik, elektriksel iletkenlik ve sesin yayılması gibi birçok temel özelliğini anlamada kritik bir rol oynar.

Kelimeler: fonon, phonon, katı hal fiziği, kuantum mekaniği, fizik, titreşim, yarı-parçacık

İlgini Çekebilir

Gökdelenler Rüzgarda Yıkılmadan Nasıl Durur? (Sönümleyiciler)

Yüksek gökdelenler, şiddetli rüzgarlar veya depremler nedeniyle salınım yapmaya eğilimlidir. Bu salınımın kontrol altına alınamaması, hem yapısal hasa

Görüntüle
Indianapolis 500 (Indy 500) Nedir?

Indianapolis 500, kısaca Indy 500, her yıl Amerika Birleşik Devletleri'nin Indiana eyaletindeki Indianapolis Motor Speedway pistinde düzenlenen, dünya

Görüntüle
"Metrik Sistem" Nasıl Ortaya Çıktı ve Yayıldı?

Metrik sistem (Uluslararası Birimler Sistemi - SI), 18. yüzyıl Fransız Devrimi sırasında, o dönemdeki kafa karıştırıcı ve keyfi ölçü birimleri sistemi

Görüntüle
Balonlu Naylon (Patpat) Neden İcat Edildi?

Bugün paketlemede ve stres atmak için patlatmada yaygın olarak kullanılan balonlu naylon, aslında tamamen farklı bir amaçla icat edilmiştir. 1957 yılı

Görüntüle
Etçil Bitkiler (Örn: Venüs Sinek Kapanı) Böcekleri Nasıl Yakalar?

Venüs sinek kapanı gibi etçil bitkiler, genellikle besin açısından fakir topraklarda (bataklıklar gibi) yaşarlar. Topraktan alamadıkları nitrojen gibi

Görüntüle
Neden Bazı İnsanlar Kahve İçtikten Sonra Tuvalete Gitme İhtiyacı Hisseder?

Kahve içtikten sonra tuvalete gitme ihtiyacının artması, kahvenin içindeki birkaç farklı bileşenin vücut üzerindeki etkilerinden kaynaklanır. En bilin

Görüntüle
Neden Bazı İnsanlar Solaktır?

Solaklık, bir kişinin görevleri yerine getirirken sol elini sağ eline tercih etmesi durumudur ve nüfusun yaklaşık %10'unda görülür. Solaklığın kesin n

Görüntüle
NASCAR Nedir?

NASCAR (National Association for Stock Car Auto Racing - Ulusal Stok Otomobil Yarışları Birliği), Amerika Birleşik Devletleri merkezli, özellikle modi

Görüntüle
Arı Vızıldaması Nasıl Oluşur?

Bir arının uçarken çıkardığı o karakteristik vızıltı sesi, arının ses telleriyle veya ağzıyla çıkardığı bir ses değildir. Bu ses, tamamen kanatlarının

Görüntüle
Yıldızlar Neden Geceleri Parlar (Gündüz Neden Görünmezler)?

Yıldızlar, aslında geceleri "parlamaya başlamazlar"; onlar her zaman, gündüzleri de dahil olmak üzere, uzayda sürekli olarak ışık ve ısı yayan devasa

Görüntüle