Sirkadiyen Ritim (Biyolojik Saat) Nedir?

Sirkadiyen ritim, yaklaşık 24 saatlik bir döngüyü takip eden ve bir canlının uyku-uyanıklık döngüsü, hormon salınımı, vücut sıcaklığı ve metabolizma gibi birçok fizyolojik ve davranışsal sürecini düzenleyen içsel bir biyolojik saattir.

Bu iç saat, beynin hipotalamus bölgesinde bulunan "suprakiazmatik nükleus" (SCN) adı verilen bir grup sinir hücresi tarafından kontrol edilir. SCN, dış dünyadaki en önemli zaman ipucu olan ışıktan etkilenir. Gözlerimizdeki özel fotoreseptörler, ışığı algıladığında SCN'ye sinyal gönderir. SCN, bu bilgiye dayanarak vücudun geri kalanına talimatlar verir. Örneğin, hava karardığında SCN, epifiz bezine uyku hormonu olan "melatonin" salgılaması için sinyal gönderir ve bu da uykumuzu getirir. Sabah ışığıyla birlikte melatonin salgısı durdurulur ve vücut uyanır. Bu ritmin bozulması (jet lag veya vardiyalı çalışma gibi) sağlık sorunlarına yol açabilir.

Kelimeler: sirkadiyen ritim, biyolojik saat, uyku, melatonin, hipotalamus, kronobiyoloji, fizyoloji

İlgini Çekebilir

"Kayıplı" ve "Kayıpsız" Sıkıştırma (Lossy vs Lossless) Arasındaki Fark Nedir?

Kayıplı ve kayıpsız sıkıştırma, dijital dosya boyutlarını küçültmek için kullanılan iki temel veri sıkıştırma yöntemidir. Aralarındaki temel fark, sık

Görüntüle
Siklotron (Parçacık Hızlandırıcı) Nasıl Çalışır?

Siklotron, yüklü atom altı parçacıkları (proton veya döteron gibi) çok yüksek hızlara ve enerjilere çıkarmak için kullanılan dairesel bir parçacık hız

Görüntüle
"Uluslararası Klein Mavisi" (IKB) Renginin Hikayesi Nedir?

"Uluslararası Klein Mavisi" (International Klein Blue - IKB), Fransız sanatçı Yves Klein tarafından 1950'lerin sonlarında geliştirilen ve patentini al

Görüntüle
Astronotlar "Sıfır Yer Çekimi" Ortamına Nasıl Uyum Sağlar?

Uluslararası Uzay İstasyonu gibi yerlerdeki "sıfır yer çekimi" aslında tam bir yer çekimsizlik değil, sürekli bir "serbest düşüş" halidir. Bu mikro ye

Görüntüle
Dvorak ve QWERTY Klavye Düzenleri Arasındaki Fark Nedir?

QWERTY ve Dvorak, klavyedeki harflerin yerleşimini tanımlayan iki farklı düzendir. QWERTY, günümüzde neredeyse evrensel olarak kullanılan standart düz

Görüntüle
Bitkiler Güneşe Doğru Nasıl Yönelir?

Bitkilerin ışığa doğru büyüme veya yönelme hareketine "fototropizma" denir. Bu davranış, bitkinin büyümesini düzenleyen "oksin" adı verilen bir bitki

Görüntüle
Rüzgar Şiddetini Ölçen "Bofor Skalası" (Beaufort Scale) Nedir?

Bofor Skalası, rüzgar hızını doğrudan bir aletle ölçmek yerine, rüzgarın denizde veya karada gözlemlenen etkilerine göre sınıflandıran ampirik bir ölç

Görüntüle
Bukalemunlar aslında çevreye göre mi renk değiştirir?

Bukalemunlar genellikle duygularına ve vücut ısılarına bağlı olarak renk değiştirir.Çevresel uyum ikincil bir etkidir. Asıl amaç iletişim ve sıcaklık

Görüntüle
Yüzmede Diskvalifikasyon Nedenleri Nelerdir?

Diskvalifikasyon (DQ), bir yüzücünün, yarış sırasında bir kuralı ihlal etmesi nedeniyle, o yarıştan çıkarılması ve derecesinin geçersiz sayılmasıdır.

Görüntüle
Dekatlon Nedir?

Dekatlon, atletizmde erkek sporcuların katıldığı, 10 farklı branştan oluşan, çoklu bir yarışmadır. İki gün süren bu zorlu mücadele, sporcuların hız, g

Görüntüle